NGHĨ VỀ THƠ (1)&(2).

Nghĩ về thơ

*

Thơ là nhà mà vần điệu chính nền móng ngôi nhà thơ đó. Nhà có lớn, có nhỏ, tường gạch, vách lá, mái tôn tráng kẽm hay ngói đỏ âm dương … Dáng vẻ ngôi nhà thơ ấy cao thấp, sang hèn là ở dụng câu chữ, xây dựng cấu tứ, những hình ảnh ẩn dụ, các biện pháp tu từ … Nhưng nhà mà không người ở khác gì nhà hoang. Nhà có người nhưng người không còn sống gọi đó nhà mồ. Trong ngôi nhà thơ, những con người ngụ  cư không chỉ sống mà còn phải biết sống một đời sống tinh thần giàu và đẹp. Số đông bọn họ " lậm" yêu.

**

Biệt thự là nhà biệt lập, có tường rào bao quanh. Khoảnh đất rộng ngoài nhà chính dọc dài, có nhà phụ kéo ngang. Có nhà xe, nhà vườn, có sân quần, bể tắm … Vuông đất hẹp người ta cấn hầm, lấn gác. Tầng hầm để xe, làm kho, giấu rượu, tầng gác trồng kiểng chậu cộng vườn lan gió đưa.

Cửa những tòa biệt thự thơ mở ra bốn phương tám hướng, bắt nắng sớm mưa chiều, nhặt đủ tiếng chim kêu, gồm thâu ánh trăng thanh cùng tiếng lá rơi nhẹ ơi là nhẹ… Xen trong tiếng cu gù, dế gáy là tiếng cười con trẻ, lẫn với gió qua thềm, vấp chân té ngồi  nơi  bậc cửa, ta chộp được hương tóc người yêu.

***

Có bao nhiêu loại nhà có bấy nhiêu kiểu thơ. Thơ cổ, thơ cũ, ca trù hát ví cùng câu hò xự xang… Thể thất ngôn bát cú, lục bát, song thất lục bát đến thơ 5,6,7,8 … chữ, thơ mới, thơ tự do … Loại khuôn định cấu trúc từng bài, kiểu trật tự đến từng câu; cả điệu vần dưới trên phải gieo theo luật.

Tự do là một thể thơ có trật tự không rõ ràng nhất. Bài bao nhiêu câu, câu bao nhiêu chữ, vần lưng hay vần chân, cả không vần … thảy đều chấp nhận được !.

Dễ thế nên người người làm thơ, nhà nhà in thơ. Đã không ít người đăng đàn tung hô vạn tuế : thơ tự do mới hiện đại, thơ tự do là nhất hạng… Thơ tự do nhiều tuồng như đã được sinh sản vô tính. Cả những mưu toan, dự định: lập trình máy tính " tự động hóa" công việc nhà thơ. Nhập dữ liệu tình cảm ( gương mặt, nụ cười, ánh mắt …), cấp độ yêu đương ( nông  nỗi, đằm thắm hay sâu sắc …), "click" chọn thể loại, điệu vần, phong cách…, trong tích tắc, máy sẽ cho ra đời đủ số bạn yêu cầu. Những bài thơ tình thứ dữ !.

Báo động trước mùa bão lũ : thể thơ tình máy tính yêu.

****

Đời thơ một người được "yêu" mỗi bài. Trong bài thơ "sống cùng năm tháng" ấy, hay  được mỗi câu. Trong câu thơ " cửa miệng" vẫn thường nhắc : đắt có một từ.

Huống gì thơ hay nhất vẫn là thơ người chưa kịp viết.

Thơ viết rồi thời mất nỗi niềm riêng yêu !.

*****

Có không mối bận tâm cúa thơ hôm nay : người đọc, người yêu thơ ít đi từng ngày ?.

Tất tả một đám người " chạy" lo mỗi việc cách tân cho thơ. Xuất hiện  thơ đột phá, thơ mạ vàng, thơ đánh đố, thơ xếp hình, thơ diễn và ngâm trên sân khấu màn xanh khói đỏ, có nhạc rền vang, có múa kiểu cọ để mà minh họa …

Đâu hay thơ xưa nay mãi vẫn của ít người ! Là sóng ở ao con phải đâu sóng nơi bể biếc. Khoản nước mắt lặn trong hay đâu nhạt nhòa khuôn mặt. Thơ độc bằng tứ, thâm sâu nhờ tình, ý. Thơ phải xem tận mắt, phải nghe rõ tai, phải mở to vòm miệng ra mà đọc … Đọc đi, đọc lại. Một lần cười, một bận khóc. Nghĩ tới suy lui. Lượt đầu thấy ghét, kế phải  lòng  yêu.

******

Lối đường nhà thơ ruổi giong: mãi chỉ mỗi mình cô độc. Đánh vật với con chữ í,a mà mồ hôi tròn hột. Thơ thẩn cùng sông nước, trăng hoa mà người gầy sút. Khuất tận cùng nẻo rãnh tư duy ai người sánh chung bước được !.

Nghề thơ, người thơ ngày thêm vắng do trăm phần ngã rẽ khác : lợi danh, quyền lực, tài lộc … Viết truyện, vẽ tranh; bước chuyển in lịch, làm speaker; đường vào giám khảo những cuộc thi thời trang, hoa hậu … Không trách vì nghề đã không nuôi nổi người thơ. Chỉ trách khi sống đủ đầy rồi không thơ.

Lời khuyên không dễ học, học mấy ai đã thuộc, thuộc mấy người làm mà được : giữ  con chữ TÂM tròn và sáng thời sẽ được thơ yêu !.

Nghĩ về thơ (2).

*

Thơ là nhà mà vần điệu chính nền móng ngôi nhà thơ đó. Nhà có lớn, có nhỏ … Tôi hệt trẻ vở lòng, niềm tin quá ngây ngô.

Nhà lăn tròn bánh xe. Nhà là chiếc ghe bềnh bồng sông nước. Lũ bạn tôi tứ xứ, tụ hội thành phố này trong khu nhà thuê trọ. Tiền ăn ở hết thảy trông vào nhuận bút in thơ (?).

Thơ ngày không đủ, chúng quẳng giấc ngủ mắt thức thâu đêm.

Anh tuổi năm mươi vững tin mình mãi chạy đuổi cùng thơ. Chưa một lần qua chân bậc cửa. Hẳn anh không tự dối lừa với những gì đã in. Hay đấy phút khiêm lòng trước ngôi thơ tráng lệ.

- Kể có phần tệ. Tớ từng mê ngủ tè ướt câu thơ mẹ ru. Nói rồi hắn cạn ly đánh  "ót". (Xin đừng chấp nhất ).

- Ngôi thơ không cửa. Một tên cao tay thề thốt. Khốn nạn bọn người giăng dây ngăn cổng.

- Tớ thấy căn ấy đủ rộng. Thừa chỗ cho mọi tấm lòng. Trừ bọn đố kỵ.

Chỉ người cha mới không mang lòng đố kỵ tài năng con mình. Goeth, thi  si Ðức.

- Chết không ? ( Chết như không !).

**

Làm thơ là một loại công việc ít nhiều đặc biệt ( nhưng không là khu biệt, tôi nhấn ).

Mới đầu, có thể phải học để có được hiểu biết nhất định về vần luật, cùng  cấu tứ … Phải cố đạt độ biểu cảm thế nào là bài thơ hay, câu thơ đẹp. Rồi lăn vào tập dượt cho quen dần  việc đặt câu, xếp vần. Như bọn trẻ cấp tiểu học: chúng đặt vè, hay mần chơi dăm ba câu gọi là lục bát. Số ấy có thể niêm luật vững chắc, thanh bằng thanh trắc thắt ngặt, nhưng chắc đâu là thơ. Thơ không cứ thày cô ra đề, học trò làm và nhận điểm trả.

Thơ đến khi  nỗi lòng ta bương theo vó ngựa, vượt núi băng đồi; là những  lúc  tâm  hồn ta thấm đẫm ánh tà dương  trong hương mùi con gió thênh thênh ngòn ngọt. Lắm  khi  thật tình cờ, hay vu vơ bất chợt. Nửa đêm xốc ta ngay dậy. Đầu cháy lên những ký ức sáng rực. Rỡ ràng khuôn mặt em, bờ ngực em, vầng trán em … buổi đầu ta gặp. Khúc return ngỡ ngàng hình bóng cũ, quay quắt giọng nói xưa, ngửa  nghiêng  câu  chuyện  đùa … tưởng đâu sâu chôn ba thước.

Thơ đến với những người yêu mãnh liệt, sống thật tình và lao động thơ nghiêm túc. Đọc và đi. Nghĩ với suy. Lăn lê viết …

***

Bài thơ đời anh quăng mình vào cuộc sống. Hãy yêu như chưa từng yêu. Nếm  trãi  thành công lẫn thất bại. Kinh nghiệm làm bà mụ đẻ ta mỗi ngày.

Chung chạ bật ra đề tài. Nghén thai dưỡng nuôi cấu tứ. Nỗi đau sinh nở rạng vỡ thơ hồng.