Câu chuyện Thơ văn xuôi (1): Bài thơ đầu tay ...

Sau một ít bài thơ tự học rồi làm theo hình thức cũ/truyền thống, tôi chuyển "tông" mất khoảng ba tháng cho bài THƠ VĂN XUÔI đầu tiên: Nói cùng trái tim. Đây có thể gọi là bài thơ đầu tay, vì sau đấy, “Nói cùng trái tim” đã được đăng trên báo Tuổi Trẻ…
Khi này, những hiểu biết ban đầu về mặt hình thức cùng thể loại THƠ VĂN XUÔI với tôi là đọc qua trường ca "Khối vuông Rubic" của nhà thơ Thanh Thảo và trực tiếp nhất với trường hợp thơ này là bài thơ "Phía sau thơ" của nhà thơ, nhà báo Đỗ Trung Quân ( BáoTuổi trẻ). Môt lối thơ mới, tất nhiên là mới với tôi, người chỉ vừa tập tành học làm thơ, có thể cho phép người viết chuyển tải nhiều ‎ý tưởng chồng lấn, những lý/diễn giải nhùng nhằng, phù hợp lối thơ nhờ vào hình ảnh con chữ ; lại dùng được cả câu đối thọai … ( Sau này thì Anh Thu tôi còn “khoái tỉ” tập thơ "Lá cỏ" của nhà thơ W. Whitman, Mỹ. Một lối thơ mà “chất” văn xuôi đậm đặc nhất. Rất tiếc tập thơ này đã thất lạc …).
Tôi làm thơ, khi lần đầu biết đến tình cảm gái trai. Một ít trở ngại từ cá nhân, nên trong giao tiếp tôi có nhiều e dè, nhút nhát. Thế nên, ngoài bạn học ở trường, đến hơn hai mươi tuổi rồi mà tôi vẫn chưa có được một người bạn gái nào thật đặc biệt. Tôi đã khởi sự việc làm quen qua đường thư từ khi đã vào năm thứ hai Đại học Nông nghiệp. Những người con gái đầu tiên bước vào cuộc sống tôi, vốn là học sinh trường cấp ba, nơi tôi đã từng học. Bọn họ là học trò của bà chị tôi. Trong một lần đọc truyện ngắn dự thi viết về người thày do Đoàn TNCS Sở Giáo dục TP HCM tổ chức, tôi đã làm gan, viết một lá thư góp ý truyện của một cô bé lấy bút danh là Vân Đan. Thư qua lại một vài lượt, tôi quen thêm T.A , một học sinh giỏi văn từ cấp học phổ thông cơ sở, bạn Vân Đan. Tôi và T.A, ngày một "tâm đầu ý hợp", lượng thư trao đổi chuyện sách, quyển truyện ngày một đều hơn. Phải nói, T.A viết thư đọc vừa-đủ-để-thích. Và thì như bạn đã biết, tôi "phát tiết" làm thơ!
“Nói cùng trái tim” được tôi cấu tứ như tâm sự về cuộc đời với người trong tình cảm của riêng mình, với T.A. Không rõ, bài thơ đã "thấm sâu" vào T.A đến mức nào, mà tôi đã từ vai diễn một người anh tinh thần, tiến dần thành người yêu của cô ấy. Nói nhỏ, các bạn nghe rồi thì bỏ dùm tôi, thời gian đầu quen biết, tôi được xác định là người đến sau. T.A có gần một tỉ bạn (tình cảm) từ năm em học lớp chín ! Khi đã thuộc về nhau, em vẫn thường nhắc/nói: Anh được vợ từ bài thơ này !
Các bạn cho phép Anh Thu tôi ( tắt AT tôi) giới thiệu bài thơ dưới đây nhé !
Nói cùng trái tim
Anh đã chạy thi, đã ước hẹn sóng đôi với đời em đến cuối chặng đường dài. Làm sao anh lại quên được em. Trái tim không hề biết dững dưng nhạt lạnh.Bao giờ cũng ồn ả trước những khuyết tật của đời thường. Nó va đập mắt anh. Bóp xọp niềm tin gầy yếu của anh.
Em đã sóng đôi với cuộc đời anh. Anh vui sướng vô cùng được có em bên cạnh. Trái tim kiêu hãnh luôn bước đi bằng nhịp Fox. Không một phút ngừng nghỉ. Ngày. Đêm.
Anh vui sướng, hạnh phúc đến vô cùng có được em. Bằng cái nắm tay mà văng mạng với thời gian rêu phong kết tảng. Hệt như anh. Công việc làm người anh đã không từng đợi sáng.
Không đợi sáng nghĩa là anh chạy thi với em, với thời gian. Một cuộc thi không có người chiến thắng. Không cả người thua cuộc. Đã tin yêu, gởi trao cho nhau chúng ta phải xứng đáng cùng nhau.
Nói thế mà không dễ một chút nào!. Lắm lúc anh cứ muốn chối tuột cái phần việc làm người khốn khó trăm bề cho bỏ mệt. Anh ì ra, giả ngây giả điếc.
Người ta nói :
- Đấu tranh biết phải tránh đâu.
- Gối săn vẫn thua cúi đầu.
Anh như núp vào bóng mọi người. Mọi người che khuất mất anh. Chỉ riêng em lặng thầm trong ngực. Em thao thức cho anh trở giấc. Sáng ra …
Anh học ở em, người có nhịp đập sau đã không như nhịp đập trước. Bao giờ mà chẳng mạnh mẽ và dồn dữ hơn. Để anh luôn gẫm suy với cái anh hôm qua chưa vượt được. Để anh luôn trở trăn với cái anh hôm nay chưa đạt tới. Anh đạp, anh chòi trong bể đời còn cơ man nào là trái ngang hỗn tạp. Anh cứ đạp. Anh cứ chòi. Như là khẳng định mỗi mơ ước với một niềm tin. Hệt như em. Không một phút giây ngừng nghỉ. Ngày. Đêm.
Cảm ơn em. Cảm ơn cái nắm tay tình yêu của một đời chung thủy. Ân nghĩa dễ bao lời nói hết, phải không em ? Mỗi tích tắc qua đã là sâu nặng. Mỗi tích tắc qua đã làm trắng tóc. Huống gì ta cùng chạy thi…
Cảm ơn em. Bầu rượu thắm tươi máu đỏ. Trái tim suốt cuộc đời anh kết bó…
. Bài thơ "có giá" thế đó, nhưng nó đã được chào đón như thế nào, các bạn có biết không? Một bạn đọc thân thiết, bỏ công tra cả từ điển tiếng Việt, phán: không có chữ bóp xọp. Bóp vở, bóp bể, bóp nát … xì bét thì có ! Bà chị giáo viên AT tôi nói ở trên, người đầu tiên góp ý ngay khi đọc bài thơ thì bảo: không hiểu gì hết. Chị tốt nghiệp Tổng hợp Toán, vừa giảng dạy, vừa giữ luôn chức Bí thư Đoàn trường. Không hiểu, nhưng chị cũng nhiệt tình, nhận đưa cho người bạn dạy văn, đã có nhiều thơ đăng báo. ( Nhà thơ T.N). Oách không? Câu trả lời sau hai tháng cũng gần …tương tự. Phần khá hơn một chút là câu hỏi khuyến mãi: thơ gì kỳ vậy? Lời khuyên attach thêm cho AT tôi là người mới tập tành làm thơ (để đăng được báo) thì nên theo khuôn khổ chung, quen thuộc mà viết!
Thơ gì kỳ? Không kỳ sao biên tập viên kỳ cựu của báo Tuổi Trẻ, nhà báo LĐT đưa in bài thơ của tôi vào mục viết ngắn, trang Nhịp sống trẻ của báo (năm 1986) nhá.


CÂU CHUYỆN THƠ VĂN XUÔI (2).
Câu chuyện đầu năm 2008. ( AT tôi ko thay đổi mốc thời gian trong bài).
Mới đó, mà đã hơn hai mươi năm. Con gái đầu của chúng tôi, hiện đang học năm thứ ba Đại học, nhỏ tuổi hơn bài "Nói cùng trái tim" … những ba khoẻn !
Nhưng thôi, nói chi chuyện xa xôi làm vậy. Đầu năm Tí (2008) này, AT tôi kí‎ gửi bài "Nghĩ về thơ" cho trang phongdiep.net. Đón ở mục sông thơ xem mà không thấy, sau thấy bài mình đi bên mục bài viết cộng tác (sau đổi tên là nhịp cầu). Chat được với cô nàng, hỏi cho rõ chuyện thì admin Web trả lời tỉnh bơ: ai bảo anh viết kiểu ấy chi! Phong Điệp là phóng viên, biên tập viên văn xuôi Báo Văn nghệ trẻ. Nói rằng Điệp không biết gì về thể lọai thơ văn xuôi, là xằng bậy! Lỗi chỉ tại người gởi đã không rõ ràng: đây là một bài THƠ VĂN XUÔI.
Bài " Nghĩ về thơ" tôi trích kèm đây cũng có hình thức này, được cấu tứ sáu đoạn không đánh số ( con số tôi yêu thích nhất trong dãy số thập phân), kết mỗi đọan thảy đều bằng từ YÊU. Bài thơ được khoái. Là tôi nói tôi khoái. Nếu “gán ghép” thêm thì thêm nhà văn Trần Nhã Thụy nữa. Tay này chọn đăng bài thơ trên trang thơ trẻ, báo VN TP HCM. Tôi nhớ trang này hôm đó không có bài thơ nào khác, nhưng bài “Nghĩ về thơ” thì không được ghi rõ là thơ. Cũng vì khoái, nên tôi đã viết bài Nghĩ về thơ 2, sau cũng in được trên Tạp chí thơ, số 5. Trời ạ ! Tôi cũng không biết vì sao nó lại rơi vào trong mục "chuyện nghề" nữa ? Cũng không phải chuyên mục hay biên tập tạp chí (chuyên) Thơ xác định rõ nó là THƠ.
Báo trong nước, không nhiều tờ đăng/in thơ văn xuôi. Các số Tạp chí thơ hồi còn khổ báo lớn, sau đó có đăng nhiều bài thơ văn xuôi. Tác giả tôi ghi nhận được là Dương Kiều Minh ( Hà Đông). Đến khi này, THƠ VĂN XUÔI chủ yếu đăng tải nhiều trên các trang mạng. Phần đông của những người viết trẻ. Còn bạn hỏi suy nghĩ của tôi khi chọn viết THƠ VĂN XUÔI, rất đơn giản: làm thơ bằng những hình thức cũ chắc mình không thể hơn được ai. Thêm việc cộng tác tin bài với báo chí lâu nay, tôi khá "nhạy" với những gì thuộc về cái mới. Tôi không chuộng những gì thuộc về khuôn khổ, quy cũ...là vì vậy chăng?
( Gần đây nổi lên ba cái vụ Hậu hiệnđại, bạn bè kháo chuyện, bảo hay hổng chừng ông là người của Hậu hiệnđại. Trời ơi. Nói “điên” thế khác nào âm mưu hãm hại tăm tiếng AT tôi. Tiếng tăm cần là bây giờ, chứ đợi khi đã “ngỏm” mới có, tôi ứ thèm . Hì hì!).
Nói thế, chứ những sáng tác trong thơ tôi cũng khá đầy đủ "chủng loại". Nắm bắt, đi đến làm chủ một thể loại, người làm thơ có thêm một công cụ cho hành trình sáng tạo của mình. Không chỉ cho mục tiêu làm mới thơ mình, mà chúng còn giúp cho thơ viết ra ngày một đa dạng, phong phú. Chúng cần thiết, chứ không hoàn toàn như ai đó vừa phát biểu "tôi không thích" thơ kiểu này. Trừ thơ Đường, các thể song thất … còn thì lục bát, thơ 4,5,6,7,8 …chữ, thơ tự do, thơ kiểu xếp hình, tôi cũng thử qua. Cả Hai ku của Nhật. Thơ có khổ chỉ ba dòng. Nói gì THƠ VĂN XUÔI nhỉ !
Xin được trích ba/sáu đoạn thơ của bài "Nghĩ về thơ":
( Nghĩ về thơ )
* Thơ là nhà mà vần điệu chính nền móng ngôi nhà thơ đó. Nhà có lớn, có nhỏ, tường gạch, vách lá, mái tôn tráng kẽm hay ngói đỏ âm dương … Dáng vẻ ngôi nhà thơ ấy cao thấp, sang hèn là ở dụng câu chữ, xây dựng cấu tứ, những hình ảnh ẩn dụ, các biện pháp tu từ … Nhưng nhà mà không người ở khác gì nhà hoang. Nhà có người nhưng người không còn sống gọi đó nhà mồ. Trong ngôi nhà thơ, những con người ngụ cư không chỉ sống mà còn phải biết sống một đời sống tinh thần giàu và đẹp. Số đông bọn họ " lậm" yêu.
** Biệt thự là nhà biệt lập, có tường rào bao quanh. Khoảnh đất rộng ngoài nhà chính dọc dài, có nhà phụ kéo ngang. Có nhà xe, nhà vườn, có sân quần, bể tắm … Vuông đất hẹp người ta cấn hầm, lấn gác. Tầng hầm để xe, làm kho, giấu rượu, tầng gác trồng kiểng chậu cộng vườn lan gió đưa. Cửa những tòa biệt thự thơ mở ra bốn phương tám hướng, bắt nắng sớm mưa chiều, nhặt đủ tiếng chim kêu, gồm thâu ánh trăng thanh cùng tiếng lá rơi nhẹ ơi là nhẹ… Xen trong tiếng cu gù, dế gáy là tiếng cười con trẻ, lẫn với gió qua thềm, vấp chân té ngồi nơi bậc cửa, ta chộp được hương tóc người yêu.
*** Có bao nhiêu loại nhà có bấy nhiêu kiểu thơ. Thơ cổ, thơ cũ, ca trù hát ví cùng câu hò xự xang… Thể thất ngôn bát cú, lục bát, song thất lục bát đến thơ 5,6,7,8 … chữ, thơ mới, thơ tự do … Loại khuôn định cấu trúc từng bài, kiểu trật tự đến từng câu; cả điệu vần dưới trên phải gieo theo luật.
Tự do là một thể thơ có trật tự không rõ ràng nhất. Bài bao nhiêu câu, câu bao nhiêu chữ, vần lưng hay vần chân, cả không vần … thảy đều chấp nhận được !.
Dễ thế nên người người làm thơ, nhà nhà in thơ. Đã không ít người đăng đàn tung hô vạn tuế : thơ tự do mới hiện đại, thơ tự do là nhất hạng… Thơ tự do nhiều tuồng như đã được sinh sản vô tính. Cả những mưu toan, dự định: lập trình máy tính " tự động hóa" công việc nhà thơ. Nhập dữ liệu tình cảm ( gương mặt, nụ cười, ánh mắt …), cấp độ yêu đương ( nông nỗi, đằm thắm hay sâu sắc …), "click" chọn thể loại, điệu vần, phong cách…, trong tích tắc, máy sẽ cho ra đời đủ số bạn yêu cầu. Những bài thơ tình thứ dữ !.
Báo động trước mùa bão lũ : thể thơ tình máy tính yêu.